ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΣ ΥΨΗΛΑΝΤΗΣ ΚΑΙ ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΗΣ ΣΕΡΒΙΑΣ: 

ΤΟ ΑΔΟΞΟ ΤΕΛΟΣ ΜΙΑΣ ΒΑΛΚΑΝΙΚΗΣ ΣΥΜΦΩΝΙΑΣ

Όταν στις 12 Απριλίου 1820 ανέλαβε την ηγεσία της Φιλικής Εταιρείας ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, έφυγε από την Πετρούπολη για την Οδησσό. 

Φτάνοντας στην Οδησσό, ασχολήθηκε με τη στρατηγική της επανάστασης, καταστρώνοντας το «Σχέδιον Γενικόν» μαζί με τον Γεώργιο Λεβέντη και τον Γρηγόριο Δικαίο (Παπαφλέσσα).

Πρώτο και ουσιαστικό άρθρο του σχεδίου ήταν να κινητοποιηθεί η Σερβία.

Η εξασφάλιση συμμάχων ήταν απαραίτητη. Προς τούτο έπρεπε να σταλεί «ανήρ με λόγον και φρόνησιν, διά να κατορθώση όσον τάχος τα αφορώντα προς ανεξαρτησίαν εκείνων και βοήθειαν ημών».

Με άλλα λόγια, να πείσει τους Σέρβους ότι τα ελληνικά και σερβικά συμφέροντα ταυτίζονταν. Ο κοινός εχθρός απαιτούσε σύμπνοια και συνεργασία μεταξύ των δύο εθνών.

Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης ήταν βέβαιος ότι οι Σέρβοι δεν μπορούσαν να απορρίψουν μια τέτοια ευκαιρία.

Η προσπάθεια να κινητοποιηθεί η Σερβία είχε γίνει και πριν από την ανάληψη της αρχηγίας από τον πρίγκιπα Υψηλάντη (1820). Ηταν το έτος 1817.

Πρωταγωνιστής από τη μεριά των Ελλήνων ήταν ο Λεβέντης, σπουδαίο μέλος της Φιλικής.

Από τη σερβική πλευρά ο τρομερός Καραγεώργης Πέτροβιτς, αρχηγός της σερβικής επανάστασης του 1804, ο οποίος ζούσε εξόριστος στη Βεσσαραβία (έδαφος της Ρωσίας).

Σύνδεσμος μεταξύ των δύο, ο έντιμος και γενναίος Φιλικός Γεωργάκης Ολύμπιος.

Οι συζητήσεις κατέληξαν στο να βοηθήσει η Εταιρεία με τρόπο πρακτικό αλλά και οικονομικό -με 50.000 γρόσια- τη διέλευση του θρυλικού Σέρβου επαναστάτη από τη Μολδαβία και τη Βλαχία προς τη Σερβία.

Μια σκοτεινή νύχτα του Μαΐου 1817, ο στρατηγός Καραγεώργης περνά τον Προύθο και βρίσκει κατάλυμα στο αγρόκτημα της οικογένειας Υψηλάντη στο Ιάσιο.

Εκεί και ενώπιον του Λεβέντη, ο Γεωργάκης Ολύμπιος κατήχησε τον Σέρβο ηγέτη  στη Φιλική Εταιρεία.

Ο Σέρβος είχε τέτοιο πελώριο ανάστημα, ώστε σε όρθια θέση το γόνατό του έφτανε στο μέτωπο του καθισμένου στην καρέκλα Λεβέντη!

ΚΑΡΑΓΕΩΡΓΗΣ ΣΕΡΒΙΑΣ       ΓΕΩΡΓΑΚΗΣ ΟΛΥΜΠΙΟΣ

Ο Καραγεώργης ορκίστηκε αιώνια φιλία προς το ελληνικό έθνος και αιώνιο μίσος κατά του κοινού εχθρού.

Ηταν δε αποφασισμένος, μόλις πατήσει το πόδι του στη Σερβία, να αναλάβει την εξουσία του τόπου και να ξεκινήσει τις εχθροπραξίες ακολουθούμενος από το πλήθος των υποστηρικτών του.

Μεγάλη ήταν η πιθανότητα, για να αποφύγει η Υψηλή Πύλη μια νέα επανάσταση στη Σερβία, να προτείνει στον Καραγιώργη την ηγεμονία της χώρας του.

Αυτός θα τη δεχόταν και θα έδειχνε απόλυτη αφοσίωση προς αυτήν. Ταυτόχρονα θα βρισκόταν σε συνεννόηση με τους Φιλικούς, ώστε τη δεδομένη στιγμή να εκραγεί η επανάσταση ταυτόχρονα σε Σερβία και Πελοπόννησο.

Εάν πάλι οι Τούρκοι τού κήρυτταν τον πόλεμο, θα επισπευδόταν η επανάσταση στην Ελλάδα και τη Βουλγαρία πιέζοντας ασφυκτικά τους Τούρκους.

Μ' αυτά και μ' αυτά, ο Λεβέντης κατέβαλε στο Σέρβο γραμματέα Ναούμ το ποσό των 4.000 ολλανδικών φλορινίων για τις πρώτες ανάγκες του εγχειρήματος.

Φίλησε σταυρωτά τον Καραγεώργη  του ευχήθηκε καλή επιτυχία και αναχώρησε.

Το εγχείρημα να φτάσει ο Καραγεώργης στη Σερβία δεν ήταν εύκολο, πλην όμως οργανώθηκε έξυπνα.

Πρόβλημα ήταν το γιγαντιαίο ανάστημα του Καραγεώργη! Αποφασίστηκε τότε να προσποιηθεί τον άρρωστο και να παραμείνει ξαπλωμένος μέσα στην άμαξα καθ’ όλη τη διάρκεια του ταξιδιού.

Με ψεύτικα ονόματα κατάφεραν να διασχίσουν τα αυστριακά εδάφη και να φτάσουν στα σύνορα με τη Σερβία.

Εκεί, ο αγαθός και απλοϊκός στρατηγός κατέλυσε στο σπίτι του αδελφικού του φίλου, Βόιτσα, βέβαιος ότι έχαιρε αμέριστης προστασίας.

Αλλά ο Βόιτσα, κατ’ εντολήν του άλλου Σέρβου ηγέτη, Μίλος Ομπρένοβιτς, μεγάλου κτηνοτρόφου με τεράστια πλούτη και θανάσιμου εχθρού του Καραγεώργη, τον δολοφόνησε εν ψυχρώ.

Ο θάνατός του προκάλεσε βαθύτατη θλίψη σε όλη τη Βαλκανική.

Με το στυγερό αυτό ανοσιούργημα η μεν Σερβία έχασε το πιο στέρεο στήριγμά της, οι δε Ελληνες τον ισχυρότερο σύμμαχό τους.

Αλλά το ατυχέστατο αυτό γεγονός δεν σταμάτησε τις διπλωματικές προσπάθειες των Φιλικών να πείσουν τη Σερβία να επαναστατήσει.

Ο Αλέξανδρος Υψηλάντης, αρχηγός πλέον της μυστικής εταιρείας, συνέχισε τις διπλωματικές προσπάθειες προσέγγισης του καινούργιου αρχηγού των Σέρβων, Μίλος Ομπρένοβιτς.

Η αποστολή ανατέθηκε στους Περραιβό, Γεωργάκη Ολύμπιο, Σάββα Φωκιανό Καμινάρη και Φαρμάκη.

Ο Γεωργάκης, παρ’ όλο τον πόνο που του προκάλεσε η δολοφονία του αδελφοποιτού του, ήρθε σε επαφή με τον Μίλος, τον άνθρωπο που υπήρξε ο ηθικός αυτουργός της στυγερής δολοφονίας.

Αλλά το συμφέρον των Ελλήνων έστεκε, για τον σεμνό αυτό αγωνιστή, πάνω απ’ όλα.

Ιδού τι έγραφε στον Αλέξανδρο Υψηλάντη, στέλνοντάς του ταυτόχρονα και τα γράμματα του Ομπρένοβιτς:

«Σεβαστέ μου εκλαμπρότατε αυθέντα, Ιδού οπού σου στέλνω τα γράμματα του Ηγεμόνος των Σέρβων, διά να πληροφορηθείς εξ αυτών. Αληθινά εχθρός μου ήτον πρώτα, όμως τι να κάμω! Ο Μαύρος (δηλ. ο Καρά-Γεώργης) εχάθη, άρα χρειάζεται πάλιν να ενεργήσωμεν, διά να εμβεί εις πράξιν (η κίνηση της Σερβίας), και ούτω ακολουθούμεν, διότι εις την υπόθεσίν μας χρειάζονται πολλαί συμμαχίαι από κάθε έθνος. Ου μόνον έχομεν χρείαν από κάθε έθνος, όπου είναι βαπτισμένοι, αλλά σχεδόν, αν ήταν δυνατόν και τούρκοι να έμπαιναν να ομολογήσουν…».

Οι διαπραγματεύσεις τελικά μεταξύ Υψηλάντη και Ομπρένοβιτς οδηγήθηκαν στη σύνταξη εγγράφου συνθήκης συμμαχίας που αποτέλεσε μνημείο στην ιστορία των ελληνοσερβικών σχέσεων.

Το κείμενο συντάχθηκε τον Δεκέμβριο του 1820 και υπογράφηκε από τον Υψηλάντη.

Τον Ιανουάριο 1821 στάλθηκε προς υπογραφή από τον Ομπρένοβιτς.

Κομιστής των σχετικών εγγράφων και επιστολών διορίστηκε ο ικανότατος εταιριστής Αριστείδης Παπάς. Αλλά η τύχη δεν βοήθησε.

Ο Ελληνας απεσταλμένος συνελήφθη από τους Τούρκους καθοδόν προς τη Σερβία και στραγγαλίστηκε κατά διαταγή του πασά του Βιντίν ή, κατά μία άλλη εκδοχή, αυτοκτόνησε πέφτοντας στον Δούναβη.

Το κείμενο της συνθήκης και οι επιστολές του Υψηλάντη περιήλθαν στα χέρια της Υψηλής Πύλης.

Ασχέτως  εάν ο Μίλος Ομπρένοβιτς θα υπέγραφε τη συνθήκη συμμαχίας, πράγμα ύψιστα αμφίβολο, πολλοί Σέρβοι αγωνιστές που είχαν μυηθεί στην Εταιρεία πολέμησαν στο πλευρό των Ελλήνων.

Οι διπλωματικές προσπάθειες τελικά του Υψηλάντη και των Φιλικών να προκαλέσουν ταυτόχρονα επανάσταση στη Σερβία απέτυχαν.

Οι Έλληνες έμειναν μετέωροι χωρίς συμμάχους. Ανεξάρτητα από τα λάθη –μοιραία ή όχι– του Αλέξανδρου Υψηλάντη, η προσπάθεια των Φιλικών αποτέλεσε μια καθαρή αυτοθυσία.

ΠΗΓΗ: ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ ΕΘΝΟΥΣ