Η Σφαγή στο Οικονομειό Ανατολικής Θράκης 25-01-1913

                    Τοπική ιστορία Aγίας Τριάδας Θεσσαλονίκης

Οι  κάτοικοί της  Αγίας Τριάδας είναι απόγονοι  τριών χωριών: Του Οικονομειού και του Ξάστερου Ανατολικής Θράκης και της Ποντοηράκλειας (Ζουγκουλδάκ) Πόντου.          25 25(9

                           

    
 Το Οικονομειό  Ανατολικής Θράκης  ήταν ελληνόφωνο  παραθαλάσσιο  χωριό  της  Β.Προποντίδας,  χτισμένο πάνω στον κεντρικό δρόμο μεταξύ  Σηλύβριας και Καλλικράτειας  σε απόσταση 35 km από την Κωνσταντινούπολη.

   Βρισκόταν σε μια εκτεταμένη εύφορη κοιλάδα, όπου σώζονταν –μέχρι τον Α Παγκόσμιο πόλεμο- ερείπια ενός μεγάλου βυζαντινού πύργου.

             Το όνομά του  παραπέμπει στην κοινωνική τάξη των οικονόμων του Βυζαντίου, ενώ το βρίσκουμε σε αναφορές της Άννας της Κομνηνής , αλλά και σε χρυσόβουλα  του Μ. Παλαιολόγου και του Ι. Κατακουζηνού.      

        Όταν άρχισε  ο Α Βαλκανικός πόλεμος το 1912 ήρθαν στην περιοχή Βούλγαροι στρατιώτες ,όχι όμως ως σύμμαχοι ,αλλά ως κατακτητές.Έκαναν πολλές καταστροφές , ατίμασαν πολλές οικογένειες και επίταξαν τα σπίτια και τις σοδειές των Ελλήνων.Μετέτρεψαν δε τα σχολεία σε στάβλους και στρατώνες.

 Αμέσως  οι Τούρκοι εγκατέλειψαν τα χωριά τους και έφυγαν ανατολικά. Τότε άρχισε ο πόλεμος μεταξύ Τούρκων και Βουλγάρων που  κράτησε 9 μήνες. Όλο αυτό το διάστημα ο Οθωμανικός στρατός δεν σταματούσε να κάνει  αποβάσεις  ,στην περιοχή ανάμεσα στη Σηλυβρία  και στους Επιβάτες  και να στρατολογεί άνδρες ακόμη και από την   Αίγυπτο οι οποίοι όμως, ήταν απειροπόλεμοι. Χαρακτηριστικά περιγράφονται ως ψηλοί, μαυριδεροί ,με σκουλαρίκια στα αυτιά . Ορμούσαν στα τυφλά κατά των Βουλγάρων,  φωνάζοντας:’’ Αλλάχ-Αλλάχ’’ με αποτέλεσμα να αποδεκατίζονται. 
Στο μεταξύ οι Οθωμανοί, μετά την απελευθέρωση της Μακεδονίας σκλήρυναν  τη στάση τους έναντι του ελληνικού  πληθυσμού, ειδικά λόγω της απώλειας της  Θεσσαλονίκης (26-10-1912) και άρχισαν να προβαίνουν σε  βιαιοπραγίες.

    Ήταν Παρασκευή 24 Ιανουαρίου 1913 ,όταν αποβιβάστηκε στο Οικονομειό άγημα άτακτων εθελοντών-από τους οποίους οι περισσότεροι ήταν Τουρκολαζοί- στα πλαίσια της επιχείρησης αναζήτησης Βουλγάρων. Επειδή οι Βούλγαροι πρόλαβαν  να αποχωρήσουν, έκαναν αντίποινα κατά των Ελλήνων. Την επομένη, Σάββατο 25 Γενάρη 1913, ο αξιωματικός των Τούρκων διέταξε τον ιερέα ,τον δάσκαλο και τους δημογέροντες να συγκεντρώσουν στο Αρχιγένειο δημοτικό  σχολείο του χωριού όλους τους άνδρες, από 15 ετών και πάνω. Μόλις μαζεύτηκαν ,τους ανέκριναν για να τους αποκαλύψουν τις θέσεις των  Βουλγάρων-τις οποίες  κανένας δεν γνώριζε. Στη συνέχεια άρχιζαν να τους παίρνουν ανά ομάδες  των 15 ατόμων και να τους οδηγούν στην παραλία, όπου εκεί  τους σκότωναν. Βρήκαν το θάνατο 96  άνδρες.

…

 Κάποιοι σώθηκαν περνώντας μέσα από το λαγούμι της αποχέτευσης του σχολείου ,αφού προηγουμένως είχαν καταφύγει στην καταπακτή του σχολείου.Εκεί είχε κρυφτεί και μια γυναίκα με ένα μωρό,το οποίο αναγκαστηκαν να το πνίξουν για να μη τους προδώσει το κλάμα του! Από τη σφαγή δε γλίτωσαν ούτε τα γυναικόπαιδα. Τον ιερέα του χωριού π. Νεόφυτο  του έβγαλαν τα μάτια και τα σπλάχνα και τον έκαψαν ζωντανό.Φεύγοντας, έβαλαν φωτιά στο χωριό και έκαψαν τα  σπίτια.  

                             

    Στην επιστροφή  σκότωσαν   δέκα  Επιβατιανούς που δούλευαν στα χωράφια ,όπως επίσης τον αγροφύλακα και το μουχτάρη (κοινοτάρχη)  Κωνσταντίνο Βέϊκο.Επίσης απαίτησαν απο τους κατοίκους του Ξάστερου να πληρώσουν φόρο για τα ορφανά του Οικονομειού .Φεύγοντας άφησαν πίσω τους 16 θύματα.
    Δεν ήταν κατάλληλη η μορφολογία του εδάφους  για να ξεφύγουν, γιατί ο τόπος  ήταν  ανοιχτός , χωρίς βουνά ,ενώ  στη θάλασσα της Προποντίδας  περιπολούσαν τα τουρκικά θωρηκτά Χαμιτιέ και Ρεσατιέ.

     Κάποιος  Έλληνας τουρκομαθής   υπάλληλος  από τη Νίγδη που έτυχε να περνάει τότε ,είδε τον χαλασμό του χωριού και ειδοποίησε το Πατριαρχείο και τη Ρωσική Πρεσβεία στην Κωνσταντινούπολη. Από τη Ρωσική  Πρεσβεία δόθηκε εντολή σε ρωσικό πλοίο που ήταν αραγμένο κοντά στο Ντολμά-Μπαξέ να απειλήσει τα τουρκικά ανάκτορα. Μετά από αυτή την ενέργεια η Οθωμανική Κυβέρνηση διέταξε τμήμα του ιππικού να μεταβεί στο Οικονομειό και να εμποδίσει τον άτακτο στρατό  να προβεί σε νέες σφαγές εναντίον των χριστιανών της περιοχής .

    Οι κάτοικοι του χωριού έμειναν άστεγοι και διασκορπίστηκαν σε γειτονικά χωριά : Ξάστερο, Αιγιαλούς, Καλλικράτεια,  ακόμη  και στην Κωνσταντινούπολη.    

  

 Μετά τη λήξη των βαλκανικών πολέμων,  το οθωμανικό κράτος  κατασκεύασε 40 παραπήγματα στο Οικονομειό και έτσι άρχισε η μετεγκατάσταση των κατοίκων. ΜΜε

     

   Λέγεται ότι οι εισβολείς αρχικά προορίζονταν για τους Επιβάτες  Ανατολικής Θράκης  - διπλανό χωριό- ,αλλά λόγω θαλασσοταραχής δεν μπόρεσαν να αποβιβαστούν εκεί. Οι κάτοικοι αποδίδουν αυτό το γεγονός σε θαύμα της Οσίας Παρασκευής, καθώς  ο καπετάνιος του πλοίου έβλεπε μια μαυροφόρα ,την οποία αναγνώρισε στην εικόνα  της Οσίας ,όταν επισκέφτηκε  τους Επιβάτες ..

Σήμερα οι Τούρκοι αποκαλούν  το χωριό Kumburgaz  που σημαίνει αμμόπυργος .

 Η περιοχή διαθέτει πολλά  ξενοδοχεία και το καλοκαίρι έχει έντονη τουριστική κίνηση

.             Οι απόγονοι των κατοίκων του αρχαίου Οικονομείου κατοικούν –ως επί το πλείστον- στην Αγία Τριάδα Θεσσαλονίκης,  η  οποία επίσης  είναι τουριστικός προορισμός  κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού .

            

  Η ομοιότητα των δύο περιοχών είναι ολοφάνερη!

Κάθε χρόνο στις 25 Ιανουαρίου τελείται μνημόσυνο στην Αγία  Τριάδα  για τα  αδικοχαμένα θύματα  της   σφαγής  από τον Σύλλογο Προσφύγων Ανατολικής Θράκης Αγίας Τριάδας. 

Μνημείο για τη σφαγή  που περικλείει τμήμα κίονα απο την εκκλησια του Οικονομείου

  

  Στις 25 Ιανουαρίου 2013, εκατό χρόνια μετά  τη σφαγή ,το μνημόσυνο πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά στον τόπο του μαρτυρίου,  στην  παραλία του Οικονομείου.

Η κρήνη του Οικονομείου κ τόπος του μαρτυρίου των σφαγιασθέντων

και τελέσθηκε από τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο. 

    

     

Μεγάλη συγκίνηση πλημμύρισε όσους παραβρέθηκαν!

 

   Ήταν ο ύψιστος φόρος τιμής!

Από τον Τύπο της Εποχής

                                      Η  σφαγή στο Οικονομειό                                                                       

 (απόσπασμα από το ποιήμα του Θ. Νικολαϊδη ,ενός από τους διασωθέντες της σφαγής του 1913)

Παρασκευή είχε φανεί ο τουρκικός στρατός

Σάββατο μας εξέταζε που είναι ο εχθρός

δεν ξεύρωμε τους λέγαμε και κείνοι δόντια τρίζουν.

Άλλοι μας εκτυπούσανε και άλλοι μας υβρίζουν.

Για τον εχθρό ρωτούσανε τας θέσεις που κρατούσε

Πιέσεις έκαναν πολλές κανείς δεν μαρτυρούσε…

Τον δάσκαλο επρόσταξαν όλοι να συναχθήτε ,

ετών δεκαπέντε και άνω εις το σχολείον να μπείτε.

Σαν τ άκουσε ο δυστυχής έτρεμε το κορμί του,

Το αίμα του εσταμάτησεν, χάθηκε η ψυχή του.

Ηθέλησεν ο δυστυχής να μας ειδοποιήσει

 και ο Αρχιμανδρίτης Νεόφυτος να μας παρηγορήσει.

Σαν πρόβατα μας μάζεψαν μέσα εις το σχολείον

Κι έπειτα μας οδήγησαν σα ζώα στο σφαγείο.

Από ολίγους τους έπαιρναν ,έξω τους επηγαίναν,

Τους πήγαιναν στη θάλασσα κι άγρια τους φονεύαν.

Πέντε παιδιά απ  τη γραμμή έφυγαν τα καημένα

Ήρθαν και μας αντάμωσαν στο αίμα βουτηγμένα…

Νομίζανε οι βάρβαροι ότι θα τελειώσουν

 Το έθνος το ελληνικόν  θα το αποτεφρώσουν.

Δεν ξέρανε οι άθλιοι των χριστιανών το αίμα 

στο μέρος όπου θα χυθεί δεν πάει στα χαμένα.

Θα έρθει εκείνος ο καιρός που θα φωνάξουν όλοι

Εμπρός ο ελληνικός να μπει μέσα στην Πόλη..

Τότε ευθύς οι τάφοι τους λουλούδια θα ανθίσουν

Φαντάρων ευζώνων και αξιωματικών τα στήθη θα στολίσουν.

Με μάουζερ αρχίσανε πρώτα να τους πληγώνουν

έπειτα με τις λόγχες τους να τους αποτελειώνουν.

Τρέχουν στους δρόμους τα μικρά και δύστυχα παιδάκια

Με δάκρυα σους οφθαλμούς ,με φοβισμένη την καρδιά,

έβλεπαν τους πατέρες τους κάτω να σπαρταρούνε

βοήθεια να τους δώσουνε αυτά να προσπαθούνε.

Αυτό το είχαν πρόγραμμα, όπου και να πατήσουν

ούτε ψυχή  ελληνική στη Θράκη δε θα αφήσουν….

Βάρβαροι και απάνθρωποι το τέλος σας εγγίζει,

Κάνετε ό,τι θέλετε, ποιος σας εμποδίζει;

Αλλά να ξέρετε καλά ότι θα δικασθήτε ,

Από τον ίδιο το Θεό θέλει τιμωρηθήτε.

 Φεύγουν γυναίκες και παιδιά στους δρόμους φοβισμένα

Γυμνά και αξυπόλυτα και καταξεσχισμένα…

Βλέπετε πως οι βάρβαροι σέβονται τας συνθήκας

Αποτεφρώνουνε χωριά και καίουνε αποθήκας.

Κάψανε το Οικονομιό, σφάξανε τους κατοίκους,

Πίεζαν γυναικόπαιδα, εγύμνωναν  τους οίκους…..

 Εζούσαμε σαν άνθρωποι ,εχαίρετο η χώρα,

Ανάθεμα όπου μας μίσησε η αχαμνή η ώρα….

Το χωριουδάκι μας έμεινε μόνον

Ψυχή δεν φαίνεται μέσα στο δρόμο

Και τα παιδιά ζητούν τη μητέρα

Γιατί δεν ξέρουν αν έχουν πατέρα….

Οικονομείον αρχαία χώρα.

Που κατοικούν τα τέκνα σου τώρα!!

                Επιμέλεια κειμένου: Ρουσάκη Αιμιλία-φιλόλογος Γυμνασίου Ν. Επιβατών

Πηγές

Θ.Κουμπαρούλη   ¨ Από την Προποντίδα …στην Αγία Τριάδα Θεσσσαλονίκης¨¨

Περιοδικό Πανδώρα Τ.Ι.Ε.σελ.25-30

Ζώτου  ¨΄Θρακικαί Μελέτα騨 τόμος  Δ

Κ.Βακαλόπουλου:  ¨Διωγμοί και Γενοκτονία του Θρακικού Ελληνισμού¨΄

Οικουμενικό Πατριαρχείο ¨΄Μαύρη  Βίβλος¨΄(1914-1918)

Μαραβελάκη –Βακαλόπουλου:¨΄Προσφυγικές Εγκαταστάσεις περιοχής Θεσσαλονίκης¨

΄Πελαγίδη Στ.: ¨΄Προσφυγική Ελλάδᨴ

΄Βίος και θαύματα της Οσίας Παρασκευής της Επιβατηνής¨΄  Κων/πολη  1921